Hipospadiaslı çocukların aileleri için rehber
Hipospadias nedir?
Erkek çocuklarda cinsel organlarının ucunda olması gereken dış idrar deliğinin, penislerinin alt taraflarında bir yere açılması şeklindeki anormalliğin adı tıp dilinde hipospadias‘ tır. Halk arasında hipospadiaslı çocuklar için “peygamber sünnetli” ya da “yarım sünnet” deyimleri kullanılır. Oldukça sık rastlanan bir doğumsal anomalidir. Üç yüz canlı erkek doğumdan birinde görülür. Hipospadiaslı babaların çocuklarında görülme riski fazladır. Böyle çocuklar adeta yarım sünnet olmuş gibi doğarlar. Dikkatle bakıldığında idrarlarını bacaklarına doğru ve penislerinin altından yaptıkları fark edilir. En uçta deliğe benzer bir görünüm olsa bile burası kördür ve idrar buradan gelmez. Penisin alt yüzünde sünnet derisi olmaz. Alt yüzde olan ise, normalde en uçta olması gereken dış idrar deliğidir. Bazen bu delik olması gerekenden çok daha dar olur. O zaman bu çocuklar hem makara ipliği gibi ince işerler, hem de çişlerinin bitmesi uzun zaman alır. İdrar deliği penis ucundan uzaklaştıkça bozukluğun ağırlık derecesi artar, buna karşılık görülme olasılığı azalır. En sık görülen şekli penis ucuna yakın tipte (glanüler) olanı, en az görüleni ise perineal tipte olanıdır.
Böyle çocuklarda bazen ilk dikkati çeken şey alta, torbalara doğru penisin eğri olması olabilir. Hipospadias görülen hastaların çoğunluğunda "kordi" denilen mevcut idrar deliği ile penis ucu arasında uzanan bant bulunur. Bu bant penisin sertleşmesi sırasında penisin öne doğru kıvrılmasına neden olur. Bu oluşum ameliyat sırasında çıkarılır.
Tüm hastaların ayrıca mevcut olabilecek diğer organ anomalileri yönünden sistemik olarak araştırılması gerekir. Hipospadias ile birlikte inmemiş testis, böbrek anomalileri, fıtıklar ve diğer doğuştan anomaliler bulunabilir.
Nasıl fark edilir?
Dikkatli anne ve babalar veya çocuk hekimi sünnet derisinin yarım oluşundan şüphelenirler. Bazen de idrarın uçtan fışkırmadığı fark edilir. Bu delik çoğu zaman penisin alt yüzünde ve uca yakın olsa da, bazı hastalarda penisin de gerisinde, torbaların arasında veya makatın önünde bile olabilir. Hatalı delik penisin baş kısmına ne kadar uzaksa anormallik de o kadar ağır demektir. Bazı anne ve babalar ise en önce eğriliği fark ederler. Nadiren bazı hipospadias olgularında sünnet derisi gelişimi tam olmaktadır ve dikkat edilmez ile bu çocuklardaki hipospadias gözden kaçabilir.
Nedenleri nelerdir?
Hastalık bebeğin anne rahmindeki gelişimi esnasında ortaya çıkar. İdrar yolunun penis üzerinde yerleşmiş olan kısmını oluşturacak olan dokuların bir tüp oluşturacak şekilde katlanamaması sonucu meydana gelmektedir. Bu gelişimsel anomaliden hormonal sebepler, bebeğin dokusunun hormona cevabının olmaması ve çevresel etkenler sorumlu tutulmaktadır.
Bu çocuklar ileride çocuk sahibi olabilir mi?
Yanlış tedaviler uygulanmazsa olabilirler. Ereksiyon esnasında peniste eğrilikler ortaya çıkabilir. Tedavi olmamış hipospadiyaslı erkeklerin eşlerine spermlerini aktarmada yaşayabilecekleri sorunlar nedeni ile normal yolla çocuk sahibi olmaları güçleşebilir. Özellikle eğriliğin tam düzeltilmesi hem çocuk sahibi olma yönünden, hem de cinsel münasebette sorun olmaması yönünden çok önemlidir. Zamanımızda modern cerrahi prensipler kullanılarak, uygun yöntemler de seçilerek bu hastalar tam şifaya kavuşturulabilmektedir. Zamanından geç tedaviye başlanan ve ehil eller müdahale etmediği için defalarca ameliyat edilmesine rağmen bir türlü tam düzelmeyen çocuklarda bütün hayatlarını etkileyen ruhi sorunlar da ortaya çıkabilmektedir. Ciddi hipospadiyas olgularında, testislerin muayenede bulunamadığı hipospadias olgularında daha ileri testler önerilmektedir.
Tedavi gereklilikleri nelerdir?
Ciddi hipospadias olgularında ayakta işemeyi sağlamak, cinsel temas yapmak ve dölleme işlemini sağlamak için hipospadias onarımı şarttır.
İdeal tedavi yaşı nedir?
Ameliyat için penisin yeterli büyüklüğe ulaşması beklenir. Bu süre cerrah tarafından belirlenir. Ancak cerrahın bu konuda tecrübeli olması önerilir, çünkü hatalı ameliyatların düzeltilmesi ilk ameliyattan çok daha zordur. ideal ameliyat yaşı 6 aylık ile 1,5 yaş arasıdır. Bu yaştaki çocuklarda hem ameliyat, hem ameliyat sonrası bakım büyüklere oranla çok daha kolaydır. Ayrıca bu yaşlarda ameliyat edilerek şifaya kavuşmuş olan hastalar ileride başlarından böyle bir olay geçtiğini de hatırlamazlar. Bu da önemli bir avantajdır. Bu yaşları kaçırmış olan çocuklarda ise daha fazla bekletmeden bir an önce ameliyat yapılmalıdır. Üst yaş sınırı yoktur. Öncelikle hipospadias bulunan çocukların sünnet ettirilmemesi tavsiye edilir. Sünnet derisi ameliyat sırasında yeni idrar kanalının oluşturulmasında ya da penis ön tarafının kapatılmasında kullanılacak yedek deri kaynağını oluşturacaktır. Genellikle ameliyatın çocuk okula başlamadan önce yapılması tercih edilir. Ameliyat için birçok teknik mevcut olup cerrahın tercihine bağlı olacaktır.
Hipospadias ameliyatının hedefleri nelerdir?
Cerrahi tedavideki ana hedefler 4 tanedir: Cinsel temasa engel teşkil edebilecek eğriliği tamamen düzeltilmiş düz bir penis, penisin tam ucundan karşıya doğru fışkırtarak işeyebilme, dış görünüm olarak sünnetli bir çocuk görünümünü elde etme ve böyle bir anormalliğin olduğunun farkına varmadan küçük yaşta tedavi.
Ameliyat nasıl yapılır?
Hipospadiyas tedavisi için tarif edilmiş pek çok onarım tekniği mevcuttur. Hastalığın ciddiyetine göre tek veya birkaç seanslı ameliyat yapmak gerekebilir. Hiposopadias ameliyatı son derece hassas ve ince bir işlemdir. Büyüteçli gözlüklerle, özel iplikler kullanılarak bu işte uzmanlaşmış çocuk ürolojisi uzmanlarınca yapılmalıdır Ameliyat esnasında, eğrilik varsa düzeltildikten sonra, çoğunlukla sünnet derisi kullanılarak idrar borusu uca kadar uzatılır. Çocuk böylece Sünnet de olmuş olur. Ameliyat süresi hipospadias hastalığının hafif, orta ve ciddi oluşu, olgunun ilk defa veya mükerrer ameliyat ediliyor oluşu ve kullanılan tekniğin tipine göre değişiklik gösterir. Ortalama olarak 1-1,5 saat sürebilmektedir.
Ameliyat sonrası dönemin özellikleri nelerdir?
Hastaların bir bölümü ameliyat günü, bir bölümü de 1-2 gün sonra eve yollanırlar. Operasyon sonrasında penis çevresinde özel bir pansuman olur. Yeni oluşturulan idrar yolunun içine konan ve penisin ucundan çıkan bir plastik tüp idrar boşaltma işine yarar. Daha ağır hipospadias ameliyatlarından sonra, karın alt bölümünden direk idrar torbasına giren ve yine idrar boşaltmaya yarayan ikinci bir tüp de konulabilir. Bunlar yeni oluşturulan idrar kanalının güvenliği için gereklidir ve operasyondan 7 - 14 gün sonra çıkarılırlar. Ameliyat sonrasında glans üzerinde bir miktar şişlik ve ödem oluşabilir. Bu süre içinde tüplerin tıkanmaması önemlidir ve hastanın ağızdan bol sıvı almasına dikkat edilir. Ameliyat sonrasında antibiyotik, ağrı kesici ve idrar torbasının kramplarını önleyici ilaçlar kullanılır. Sonda alındıktan sonra ilaçlar kesilir ve banyoya izin verilir. Bu dönemde ve sonrasında yaklaşık 1 ay tehlikeli spor ve hareketlerden kaçınılır. Ancak günlük hareketler kısıtlanmaz. Penisteki ince dikişlerin hepsi kendiliğinden eriyen cinstendir ve alınmalarına gerek olmaz. İlk dönemlerde çatallı işemeler olabilir. Zamanla düzelir. Bazen belli aralıklarla yeni yapılan deliğin genişletilmesi gerekebilir. Nadiren gerekli olan ikinci ameliyatlar için en az 6 ay sürenin geçmesi gereklidir. Hipospadias ameliyatlarından sonra bakımı en kolay hasta grubu bezli bebeklerdir. Bu yaştakiler ameliyat sonrasını en rahat geçirenlerdir.
Ameliyatın komplikasyonları nelerdir?
Hipospadiyas onarımından sonra görülen komplikasyonlar; kanama, yara enfeksiyonu, dokular arasında kan toplanması, yeni yapılan idrar yolu ile cilt arasında fistül olması, idrar deliği darlığı, idrar yolunda balonlaşma, yeni yapılan idrar yolunun tamamen açılması ve penis cildinde nekroz sayılabilir. Komplikasyon olarak en sık görülen fistüllerdir. Fistül, ameliyat bölgesinde idrar tüpünün herhangi bir noktasında oluşan deliktir. İdrar yapılırken penisin hem ucundan hem de fistülden idrar çıkar. Bu durumda uygun bir zaman, örneğin 6 ay geçtikten sonra fistülün kapatılması için tekrar ameliyat gerekecektir. Bu süre ameliyat bölgesindeki dokuların yumuşaması için gereklidir.
Hipospadias ameliyatını başarılı bir şekilde geçirmiş olan çocuklar tamamen normale dönerler. İdrar yapma ve ilerideki cinsel fonksiyonlar bakımından normal erkeklerden hiçbir farkları