Mesane kanseri
Mesane, böbreklerden süzülen idrarı depolayan ve kasılarak idrarın vücut dışına atılmasını sağlayan organdır. Mesanenin iç yüzeyi kendisine özgü bir hücre tabakasıyla örtülüdür (Resim 1).
Resim 1: Mesanenin anatomik yapısı ve komşu organlarla ilişkisi
Mesane kanserlerinde, bu özel hücreler kontrolsüz bir şekilde çoğalarak sağlam dokuları işgal etmektedir (Resim 2). Türkiye genelinde mesane kanseri erkeklerde 3. sıklıkta, kadınlarda ise 13. sıklıkta görülür. Mesane kanserlerinin yaklaşık olarak üçte ikisi ölümcül bir seyir izlemeyen ancak tekrar etme eğilimindeki oluşumlar iken, üçte biri ise kas dokusuna ve ardından vücudun geri kalanına yayılma (metastaz yapma) potansiyeline sahip kötü seyirli oluşumlardır.
Resim 2: Mesane kanserinin aşamaları
Mesane Kanseri Tanısı Nasıl Konur?
Mesane tümörü şüphesi olduğunda genel veya spinal anestezi altında idrar yolundan girilerek tümör çıkartılır (TUR-MT; transüretral mesane tümörü rezeksiyonu). Çıkartılan tümör dokuları patolojik incelemeye gönderilir.
Mesane Kanserinde Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Mesane kanserinde tedavi planlamasında kas dokusuna hastalığın yayılıp yayılmadığına göre farklı yöntemler kullanılır.
Yüzeyel Mesane Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Mesanenin kas tabakasını tutmayan yüzeyel kanserinde (Ta, T1) TUR-MT kalıcı bir iyileşme sağlayabilir. Ancak birden fazla tümör varlığında veya tümör çapı 4 cm den büyük olduğunda nüks riski daha fazladır ve bu hastalarda mesane içerisine haftada bir kez, 6-8 hafta süreyle verem aşısı (BCG) veya kemoterapi ilacı verilir.
Kası Tutan Mesane Kanseri Nasıl Tedavi Edilir?
Kanser mesanenin kas tabakasını yutmuş ise (T2, T3), özellikle de genç ve genel durumu iyi olan hastalarda mesanenin tamamen çıkartılması (radikal sistektomi) ya da bir kısmının çıkarılması (parsiyel sistektomi) yapılabilir. Bu ameliyatlar açık, laparoskopik veya robotik yöntemlerle yapılabilir. Erkeklerde mesanenin çıkarılması ile birlikte prostat ve seminal veziküllerin çıkarılması da yapılır. Kadınlarda ise radikal sistektomi esnasında rahim, yumurtalıklar ve vajinanın bir kısmı da alınır (Resim 3). İlave olarak her iki cinste lenf düğümleri de çıkartılır. Patolojik değerlendirmeye göre cerrahiye ek tedavi yaklaşımı olarak kemoterapi de gerekebilir.
Resim 3: Mesane kanseri için robotik radikal sistektomi yaptığım bir kadın hastada çıkartılan mesane, rahim, yumurtalıklar ve vajinanın bir kısmı tek parça halinde görülüyor
Yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanser hücrelerinin yok edilmesini hedefleyen tedavi yöntemi radyasyon (ışın) tedavisi adını alır. Radyoterapi uygulamaları özellikle cerrahi girişimlere uygun olmayan ya da cerrahi girişimlerin tercih edilmediği hasta gruplarında ön plana çıkar.
Mesane koruyucu tedavi yaklaşımları, transüretral rezeksiyon (TUR) ile kanser yapısından olabildiğince parça alınarak küçültülmesini takiben, kemoterapi ve radyoterapi uygulamalarının birlikte kullanımı ile mesanenin tamamen çıkarılması yerine korunması işlemidir. Bu tarz organ koruyucu yaklaşımlar, hekimin değerlendirmesini takiben uygun hasta gruplarında gündeme gelebilirler.
Mesane Çıkartıldıktan Sonra İdrar Nasıl Atılır?
Mesane çıkartıldıktan sonra idrar yolu yeniden yapılandırılır. Üriner diversiyon denilen bu işlem için birkaç seçenek mevcuttur:
- Üreterin cilde ağızlaştırılması (üreterokütaneostomi) : İdrarı böbreklerden taşıyan ve üreter denilen kanallar cilde ağızlaştırılır (Resim 4). Bu maçla kullanılabilecek en basit işlemdir. Ancak üreterlerin cilde ağızlaştığı yerlerde zamanla daralma ve idrar yolu enfeksiyonu gelişmesi gibi komplikasyonların oranı yüksektir.
Resim 4: Üreterin cilde ağızlaştırılmasının şematik görüntüsü
- İleal kanal (loop, konduit): Bu işlem için yaklaşık 20 cmlik bir ince bağırsak parçası kullanılır. Bağırsağın bir ucuna üreterler bağlanır. Diğer ucu ise karın ön duvarına ağızlaştırılarak (stoma) idrar cilde yönlendirilir. Bu işlemde idrar stomadan damla damla akar. Bu nedenle idrarı depolamak için karın cildine torba takılır. Bu torba doldukça hasta tarafından boşaltılır.
Resim 5: Mesane kanserinde ileal kanalın şematik görüntüsü
- Yeni mesane oluşturma:Burada 55 cmlik bir parça ince bağırsak parçası kullanılarak hastanın idrarını depolayacağını yeni bir mesane yapılır. Bu mesane vücut içindeki orijinal mesanenin yerine yerleştirilir (ortotopik yeni mesane) ve bir ucu dış idrar deliğine ağızlaştırılır (Resim 6 ve 7). . Bu şekilde hasta idrarını depolar, kontrol eder ve normal yoldan idrarını yapar. Hasta konforu açısından en ideal tedavi yöntemidir.
Resim 6: Yeni mesane oluşturma tekniğinin şematik görüntüsü
Resim 7: Mesane tümörü nedeniyle sistoprostatektomi ve barsaktan yeni mesane oluşturduğum hastamda, solda operasyon tekniği ve sağda mesaneyi radyo-opak ilaç vererek doldurduğumda yeni mesanenin görüntüsü
Robotik Mesane Kanseri Ameliyatının Açık Yöntemden Farkı Nelerdir?
Açık cerrahi teknikte göbeğin üstünden ve altından geniş bir ameliyat kesisi (yaklaşık 15 cm) ile bu ameliyat gerçekleştirilirken, robotik teknikte vücuda açılan 5 ya da 6 delikten yerleştirilen robotik aletler ile bu ameliyat uygulanır. Ben teknik olarak sistektomiyi, lenf bezlerinin çıkartılmasını ve bağırsaktan yeni mesane yapılması aşamalarının hepsini; mükemmel yüksek çözünürlüklü, 3 boyutlu ve 12 kat büyütme altında, çok yönlü hareket kabiliyeti olan robot kollarını kullanmak suretiyle yapıyorum. Yeni mesane için Studer tekniğini kullanıyorum. Üreterleri oluşturduğum yeni mesaneye idrarın böbreğe geri kaçmasını önleyen “anti-reflü” teknik ile ağızlaştırıyorum. Bütün bu aşamaları hastayı hiçbir şekilde açmadan yapıyorum. Operasyon sürem ortalama 7 saat sürüyor.
Robotik Radikal Sistektomi ve Barsaktan Yeni Mesane Ameliyatının Açık Cerrahiye Olan Avantajları Nelerdir?
- Tüm ameliyat 3 boyutlu, 12 kat büyütmeli ve net görüntü altında gerçekleştirilir.
- Robotik kollar için açılan kesiler oldukça küçüktür ve ameliyattan sonra daha küçük izler kalır.
- Çok dar alanlarda yapılan hassas manevralar sayesinde çevre dokulara minimal veya sıfır düzeyde zarar verilir. Bu avantaj sayesinde erkeklerde cinsel fonksiyonu yerine getiren sinir ve damar yapıları ile idrarı kontrol eden kaslar korunur.
- İşlem esnasında kanama miktarı çok azdır.
- Ameliyat sonrası ağrı minimaldir.
- Hastanın ameliyat sonrasında iyileşmesi daha hızlı ve hastaneden taburculuk süresi daha kısadır.
Robotik Mesane Kanseri Ameliyatında Doktorun Önemi Var mıdır?
Ürolojik tüm ameliyatlarda olduğu gibi ameliyatı yapan doktorun tecrübeli olması çok önemlidir. Robotu kontrol eden sonuçta bir cerrahtır Başarılı ve daha sorunsuz bir ameliyat için robotik cerrahide uzman bir doktora ameliyat olmak gerekir.