Prostat Büyümesi

İyi Huylu Prostat Büyümesi (Benign Prostat Hiperplazisi, BPH)

İyi huylu prostat büyümesi nedir?

Prostaterkeklerin cinsel yaşamlarında görevli ve ürettiği salgıyla meni oluşumuna katkı sağlayan bez dokusudur. Erkeklerde mesane (idrar torbası) çıkışında yer alır ve içerisinden üretra dediğimiz idrar kanalı geçer. Yaşlanmayla birlikte çeşitli hormonlarının etkisiyle büyüyen bir organdır. Bu büyüme prostatın içerisinden geçen idrar kanalını sıkıştırmakta ve kitle etkisiyle mesane çıkışını kapatarak çeşitli şikayetlere yol açmaktadır.

Ne tür şikayetlere neden olmaktadır?

Gece boyunca idrara çıkmak için uykudan uyanmak ve gündüz sık sık idrar yapma ihtiyacı sık görülen belirtilerindendir. Ayrıca, idrar süratinde azalma görülebilir. İdrar yapmaya başlamada bekleme, zorlanma olabildiği gibi, idrar sonrasında hala damla damla idrar gelebilir. Bunun yanında kişi idrar yaptıktan sonra idrar kesesinin tamamen boşalmamış olduğu hissine kapılabilir.

Ne tür tedavi seçenekleri vardır? 

İdrar atımında sorun yaşayan hastalar ilaç ya da cerrahi yöntemlerle tedavi edilirler. Tedavide ilk basamak mutlaka ilaç tedavisi olmalıdır. İlaç tedavisinde prostat içindeki kasları gevşeten ve idrar akımını kolaylaştıran ilaçlar (alfa-bloker ilaçlar) buna ek olarak prostatın hacminde azalmaya yol açan ilaçlar (5-alfa redüktaz inhibisyonu yapan ilaçlar) kullanılmaktadır.

BPH tedavisinde hangi durumlarda cerrahi tedavi seçilmektedir?

Prostat büyümesi sebebiyle ilaç kullanmak zorunda olan fakat tedaviye yanıt vermeyen ya da zamanla ilacın yetersiz hale geldiği hastalar ile yan etkileri sebebiyle ilaç kullanamayan hastalara cerrahi tedavi uygulanabilir. Ayrıca prostat büyümesine bağlı olarak mesanesinde taş oluşan, idrarında tekrarlayan kanamaları olan, sık sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren ve idrarını hiç yapamama sebebiyle sonda takılması gereken hastalarda da cerrahi tedavi planlanmalıdır. Cerrahi olarak hangi yöntemin seçileceğinin belirlenmesinde hastanın yaşı, kullandığı ilaçlar, ek hastalıkları ve prostat büyüklüğü dikkate alınır. 

Prostatın cerrahi tedavisinde hangi cerrahi tedaviler vardır?

Cerrahi tedavide teknik olarak irileşen dokunun çıkarılmasını hedeflemektedir. Prostat büyümesinin ameliyatla tedavisinde bazı klasik yöntemler (transüretral prostat rezeksiyonu ve açık prostatektomi) ve daha yeni olarak lazerli yöntemler ve robotik yöntemmevcuttur.

BPH tedavisinde hangi kapalı yöntem daha etkilidir?

Prostatın açık olarak çıkartılması dışındaki tüm yöntemlere kapalı (endoskopik) yöntemler denir. BPH tedavisi için geliştirilen bu kapalı yöntemlerin bugüne kadar birbirlerine tedavi etkinliği açısından gösterilmiş dikkate değer farklılıkları yoktur. Genel olarak kabul edilen görüş bu yöntemlerin birbirlerine yakın etkinliklere sahip oldukları, yan etkilerinin kabul edilebilir düzeyde olduğu yönündedir. Bunlardaki en iyi alternatifler etkinlik sırasına göre;

• Transuretral rezeksiyon (TUR): bipolar, monopolar veya plazmakinetik enerji ile uygulanır.
• Lazer vaporizasyon:KTP, diod, tulyum lazer ile uygulanır.
• Lazer enükleasyon: Holmiyumlazer ile uygulanan HoLEPyöntemi, tulyum lazer ile uygulanan ThuLEP yöntemi.
• Robotik transvezikal basit prostatektomi
• Su buharı tedavisi

Açık prostatektomi nedir, hangi durumlarda yapılır?

Büyük prostatlarda karnın alt tarafına yapılan kesi ve idrar torbasını açmak ve cerrahın parmaklarını kullanmak suretiyle yapılan bir ameliyat çeşididir(resim 1). 80 gramın üzerindeki olgularda, birlikte mesanede taş veya divertikül de varsa bu olgularda uygundur. Ancak bu yöntemde vücutta açık ameliyattan kaynaklanan iz kalır. Hasta dahauzun süre hastanede kalır ve kateter süresi daha uzundur. Ciddi kanamalar gelişebilir. Spermin geriye kaçması olan retrogradejakülasyon riski yüksektir. Üretra ve mesane boynunda darlık gelişimi riski vardır.

 

Prostatın transüretral rezeksiyonu (TUR-P) nedir?

BPH’ın standart cerrahi tedavisidir. Bu işlem alt karın bölgesine kesi yapmadan dış idrar kanalı dediğimiz üretradan girmek ve rezektoskop kullanmak suretiyle yapılır. Rezekteskopunucunda telden bir halka (loop) bulunur ve bu halkadan yüksek frekanslı elektrik geçirildiğinde prostatı küçük parçalar halinde keser (Resim 2). Rezekteskopun üzerindeki kamera da doktorun sahayı bir video ekranı üzerinde yüksek kaliteli bir görüntü ile izlemesine imkân sağlar. Kesilen parçalar rezekteskopun içinden dışarı alınır. Günümüzde bu yöntem genelde 30 ile 80 gram aralığında olan prostatlarda uygulanır. İşlem güvenlidir ve çok sık yapılan bir işlemdir. Hastanede kalış süresi kısadır. Ancak kanama, retragradejakülasyon, üretral darlık ile düşük oranda idrar tutamama riski vardır.

Transüretral prostat insizyonu (TUIP) nedir?

Prostatı 35 ml den küçük ve ciddi prostat büyümesi yakınması olmayan erkeklerde uygulanan bir yöntemdir. İlaç tedavisini tolere edemeyen erkeklere uygulanabilir. Rezekteskopa yerleştirilen farklı uçlu bir halka ile mesane boynundan prostata doğru kesi yapılır(Resim 3). İşlem sonrası idrar akımını sağlamak için mesaneye kateter yerleştirilir. 

Prostatın lazerle vaporizasyonu (buharlaştırma) nedir?

Sık kullanılan tedavilerdendir. Bu amaçla KTP, diod, tulyum lazer gibi farklı lazer sistemleri kullanılabilir. Rezekteskop içerisinden lazer büyümüş prostat dokusuna ilerletilir. Lazer ile işlem esnasında prostatın küçük bir kısmıısıtılır ve kaynama noktasına erişen prostat dokusu buharlaşmaya başlar. Sonra diğer kısımlara da aynı işlem uygulanır(Resim 4). İşlem esnasında lazerden çıkan ısı kan damarlarını da mühürlediğinden işlem esnasında kanama daha az olur. Diğer hastalıklar nedeniyle kan sulandırıcı kullanan ve prostatı 80 ml den düşük hastalarda kullanılabilir. Ameliyat sonrası idrar akışını sağlamak için mesaneye bir kateter yerleştirilir. İdrar akımında hızlı iyileşme sağlar, hastanede kalış ve kateter süresi kısadır. Büyük prostatlarda etkinliğinin düşük olması, prostat büyümeye devam ettiği için zamanla başka işlemlere gereksinim olması ve işlem esnasında prostat dokusu buharlaştırıldığı için patolojik inceleme yapılamaması gibi dezavantajları bulunur. 

Prostatın lazerle enükleasyonu nedir?

Endoskop ile idrar kanalından büyümüş olan prostat bölgesine girilir ve lazer yardımı ile büyümüş prostat dokusu (adenomu) ile prostat kapsülü arasındaki alana girilerek, büyümüş olan prostat adenomu büyüklüğüne göre birkaç parça halinde kapsülünden sıyrılarak mesane içine atılır. Bu sıyırma işlemine enükleasyon denir(Resim 5). Mesane içerisindeki bu adenom dokuları morselatör denilen cihaz ile adeta kıyma haline getirilir ve bu ufak parçalar dışarı alınır ve patolojik incelemeye gönderilir.   Ameliyat sonrası idrar akışını sağlamak için mesaneye bir kateter yerleştirilir. Genelde 80 ml’nin üzerindeki prostatlarda uygundur. Daha küçük prostatlar için de iyi bir seçenektir. Yine kan sulandırıcı kullanan erkeklerde de iyi bir alternatiftir. İdrar akımında hızlı iyileşme sağlar, hastanede kalış ve kateter süresi kısadır. Ancak küçük prostatlarda işlem uzun sürebilir. Retrogradejakülasyon riski de bulunur.

HoLEP ameliyatı nedir?

Prostatın lazer enükleasyonunu holmiyum lazer ile yapmaktır(Resim 6). HoLEP; HolmiumLazer Enükleasyon Prostat’ın kısaltmasıdır.Üroloji bölümünde lazer teknolojisinin yaygın olarak kullanılması, HoLEP teknolojisinin önünü açmıştır. HoLEP teknolojisi ile uygulanan prostat büyümesi ameliyatı, spinal anestezinin (belden aşağısının uyuşturulması) yeterli görüldüğü bir operasyondur. HoLEP ameliyatında prostatın kapsül dışında tüm dokusu çıkartıldığı kalan dokuda tekrar bir büyüme meydana gelmez. Alınan hastalıklı doku, daha sonrasında patolojik olarak incelenir ve bu dokunun kanser dokusu olup olmadığı araştırılır. Lazer ile tedavi uygulanan ameliyatlarda, lazerin kanamaları kontrol etme özelliği sayesinde hasta daha az kan kaybetmektedir. Ayrıca kan sulandırıcı ilaçkullananlarda da HoLEP teknolojisi gönül rahatlığıyla başvurulacak bir yöntemdir. HoLEP teknolojisi ile prostat büyümesi tedavisi, bugüne kadar vermiş olduğu olumlu sonuçlardan ötürü her geçen gün popülerliğini artırmaktadır. 

ThuLEPameliyatı nedir? 

Prostatın lazerle enükleasyonunu tulyum lazer ile yapmaktır (resim 7). ThuLEP; ThuliumLazer Enükleasyon Prostat’ın kısaltmasıdır. Aslında holmiyum ve tulyum lazer ile yapılan ameliyatlar farklı isimlendirilse de ikisinde de amaç prostatın kapsülden sıyrılmasıdır (enükleasyon).HoLEP ameliyatı sırasında holmiyum lazer, ThuLEP ameliyatında ise tulyum lazer kullanılır. Lazer teknolojisinde en son nokta tulyum lazerdir. Tulyum lazerin kanamayı durdurucu etkisi ve kesici etkisi holmiyum lazere göre daha fazladır.Prostat büyümesinde, mesane ve üst üriner sistem tümörlerinin ve taşlarının tedavisinde kullanılmaktadır. Bu lazer teknolojisi sağlam ve kanserli dokuların bütün olarak çıkarılmasına ve daha sağlıklı bir patolojik incelemeye imkân sağlar. ThuLEP prostat cerrahisi önerilen herkese uygulanabilir bir cerrahi yöntemidir. Klasik TUR yöntemi 80-100gr’dan büyük prostatlar için önerilmemesine rağmen ThuLEP özellikle büyük prostatlar için çok daha başarılı bir şekilde uygulanabilmektedir. Ayrıca ThuLEP için prostat büyüklüğü konusunda üst limit yoktur.Prostat büyüklüğüne eşlik eden mesane taşı olan hastalarda da aynı seansta başarıyla uygulanmaktadır. Kan sulandırıcı kullanan hastalarda da diğer tekniklere göre daha güvenli bir şekilde uygulanabilir.

BPH tedavisinde robot nasıl kullanılır?

İyi huylu prostat büyümesinde robot, prostat dokusunun tamamen çıkarılmasını sağlayan, açık ameliyata benzer sonuçlar veren, yeni bir kapalı cerrahi yöntemdir. Burada robot, prostat kanserinde kanserli dokunun çıkartılmasında uygulanan teknikten daha farklı şekilde kullanılır, ancak prostat kanserinde uygulanan teknikteki robot kollarının sayısı ve yerleşim yerleri benzerdir. Teknik olarak, burada prostat kanserinden farklı olarak ilk önce mesane açılır. Mesane boynundan prostata ulaşılır ve kapsülü bırakılıp prostatın büyümüş dokuları tek parça halinde çıkartılır ki buna robotik transvezikal basit prostatektomi denir. Görüntü olarak adeta mandalinanın kabuğunu bırakıp içini çıkarmaya benzer. BPH tedavisinde robot kullanımı ile ilgili daha geniş bilgiye, yine bu sitemde yer alan “Robotik Üroloji-Erişkinde Robot Ameliyatları-İyi Huylu Prostat Büyümesinde Robot” kısmında ulaşabilirsiniz.  

Prostata su buharı tedavisi (Rezum) nedir ve nasıl uygulanır?

Penis ucundan özel bir cihazla idrar kanalına optik sistemle giriş yapılır. Direkt görüş altında büyümüş olan prostat dokularına ulaşılır. Rezum yöntemine özel el aletinin ucundan çıkan iğne irileşmiş bölgeye saplanır ve radyo frekans akımı kullanarak oluşturulan sıcak su buharı dokunun derinliklerine verilir. Dokunun irileşme özelliklerine bağlı prostatın sağ, sol ve gerekiyorsa orta bölgelerine uygulama yapılır. Her uygulama 9 saniye sürede tamamlanır.Rezum sistemi, su buharı şeklinde ısı etkisinin büyüyen prostat dokusunun içerisine verilmesini sağlar(resim 8). Doku içerisinde yoğuşan su buharı sayesinde ısı etkisi iyi huylu çoğalan prostat bezi hücrelerin zarlarını parçalar. Böylece hücre ölümü sağlanmasının yanı sıra damarlar tıkanır, alfa adrenerjik olarak tanımlanan sinir hücreleri çalışamaz hale getirilir. Canlılığını yitiren hücreler zaman içerisinde vücudun doğal sistemleri kullanılarak tamamen ortadan kaldırılırlar.
Rezum uygulamasıyla ortaya çıkan tedavi edici süreç zaman içerisinde giderek daha belirgin hale gelir ve mesane çıkışındaki tıkanıklık ortadan kalkar, idrar akımı kolaylaşır.Rezum tedavi sistemi diğer kapalı cerrahi yöntemlerden farklı olarak; derin anestezi gerektirmemesi, hastanede kalma ihtiyacı olmaması, cerrahi işlem sırasında kanamaya yol açmaması, uygulama sonrası sondadan mutlak mesane yıkaması gerektirmemesi, kalp ve beyin pili kullanan hastalarda güvenle uygulanması ve tedavi sonrası cinsel ilişkide meninin geri kaçma riskinin çok düşük olması (%5’ den az) gibi artı özellikleri vardır.